در کتاب ارزشمند حفظه‌الصحه ناصری تألیف حکیم گیلانی، ملک الاطباء درباره تدابیر ویژه برای مراقبت  از «چشم» آمده است:
«بدانکه بر حافظ صحت چشم لازم است که از امتلاء و خوردن طعام‌های غلیظ و بخار‌ساز مثل حلیم و کله‌پاچه و عدس و پیاز سیر و بادنجان و باقله و بسیاری خواب و بیداری و زیادی جماع و حرکت در دود و غبار و افراط در مطالعه خط‌های خفی (پنهان) و نگاه کردن به چیزهای براق و روشنی‌ها و سفیدی‌ها و نگاه کردن به اشیاء براق که آفتاب بر آن تابیده باشد و بر پشت خوابیدن احتراز و اجتناب فرمایند.
 و مداومت بر مقویات چشم مثل هلیله پرورده پاکیزه یا گشنیز خشک و اطریفل گشنیزی و خوردن شلغم و کشیدن سرمه سنگ اصفحانی با مروارید و روح توتیا که در تقویت و حفظ چشم بی‌نظیر است.
اما تدبیر چشم از ضرر سرما و برف آن است که لباس او سیاه باشد و در زیر چشم دستمال سیاهی ببندد که اکثر اوقات بر آن نگاه کند و اگر نقاب که از دم اسب سیاه می‌افتد، ببافند و مانع دید ماوراء نیست با خود داشته باشد؛ در طی مسافت در برف به روی خود بکشد البته که به چشم هیچ ضرری نمی‌رسد و بستن عینک سبز و آبی جهت حفظ چشم از برف و سرما خوب است و سرمه سنگ به چشم کشیدن نیز مانع ضرر برف است.
و اگر سرما در چشم تأثیر نموده باشد و سوزش و آبریزش ایجاد شده باشد باید کاه گندم را بجوشانند و سر و چشم را به بخار آن بدارند که به اصلاح آید یا اینکه مرزنجوش و بابونه و قهوه بوداده طبخ داده، چشم را به اینها بخار دهد و اگر سنگی را به آتش گرم نماید و در سرکه انداخته، سر را به بخار آن دهند، نافع است و سر و چشم را بپوشانند و در حد توان در سرما حرکت نکنند تا چشم به حال آید.»