مریم شمالیان- شیرازنوین
shomalianm@gmail.com

هرچند ماهیت و چگونگی تجارب آموزشی، پرورشی و رشد کودک تحت‌تأثیر عوامل متنوعی همچون سیاست، دولت و ارزش‌های بومی قرار می‌گیرد، ولی روشن است دو نهادی که به طور مستقیم در کودک تأثیر می‌گذارد، خانه و مدرسه است.
بسیاری از آثار گسترده جامعه از طریق فرصت‌ها و تجربه‌های به دست آمده در این دو نهاد بر کودک عرضه می‌شود و با توجه اولویت خانه در زندگی اغلب کودکان و اهمیت عملکرد مدرسه برای فرصت‌های آینده زندگی، حجم وسیعی از تحقیقات موجود پیرامون روابط میان زمینه‌های خانوادگی و یادگیری مدرسه انجام گرفته است که این تحقیقات نشان می‌دهد تأثیر خانواده بر پیشرفت تحصیلی کودکان قابل‌توجه است. در خانواده عوامل مختلفی وجود دارد که یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر پیشرفت تحصیلی، عوامل اقتصادی است.
پژوهشگران دریافته‌اند افرادی که به خانواده‌های نیازمند و محله‌های فقیرنشین تعلق دارند، غالباً از لحاظ یادگیری و پیشرفت‌های درسی از خانواده‌های طبقه متوسط وضع پایین‌تری داشته‌اند.
این کودکان فقیر که از غذا و لباس کافی و مناسب و مسکن شایسته‌ای برخوردار نیستند، کمتر به دانش‌اندوزی و پیشرفت‌های درسی علاقه نشان می‌دهند. بسیاری از آنها تکالیف خود را به خوبی انجام نمی‌دهند و به درس و سخنان معلم کمتر توجه می‌کنند و برای تحصیل و یادگیری دارای انگیزه کمتری هستند.
کودکانی که در محیط فقیر زندگی می‌کنند، اغلب با مشکلاتی در خانه و مدرسه مواجه هستند که یادگیری آنان را به مخاطره می‌اندازد؛ اینکه خانواده آنها پول کافی برای تهیه لوازم مورد نیاز و ایجاد تجربیات آموزشی نظیر کتاب و... را ندارد، بر کسب علم و تحصیل آنها سایه می‌افکند.
وقتی هزینه مدرسه‌رفتن به دغدغه تبدیل می‌شود
از ثبت‌نام در مدرسه تا خرید مایحتاجی مانند لباس فرم، کیف و کفش و لوازم‌التحریر تا سرویس مدرسه و... همگی دغدغه‌هایی است که والدین برای فرستادن کودک و نوجوان خود به مدرسه با آنها مواجه می‌شوند.
در شرایط اقتصادی کنونی که مواد غذایی به عنوان نیاز اصلی خانواده‌ها افزایش قیمت بسیار چشمگیری داشته و پرداخت اجاره‌بها و... هم سر به فلک کشیده است، خانواده‌ای که یک حقوق زیر 10میلیون تومان می‌گیرد، حتی اگر یک فرزند مدرسه‌رو داشته باشد، با مشکلات و دغدغه‌های فراوانی مواجه می‌شود. تهیه یک جفت کفش و کیف مدرسه بیش از یک‌میلیون تومان تمام می‌شود؛ آن هم برای یک کفش و کیفی که کیفیت چندان بالایی هم ندارد و شاید در طول سال یکی دو بار دیگر به خرید مجدد آنها نیاز باشد. در این بین خانواده‌هایی که 2 یا 3 فرزند مدرسه‌رو دارند، واقعاً دچار مشکل می‌شوند. همه اینها بی‌شک بر کسب علم و ادامه تحصیل سایه می‌افکند؛ مثلاً بچه‌های کوچک‌تر و ابتدایی که کیف و کفش و لوازم‌التحریر آن‌چنانی سایر همسالان خود را می‌بینند، میل و رغبتشان برای رفتن به مدرسه کمتر می‌شود.
در این خصوص که هزینه‌های خرید لوازم‌التحریر تا چه اندازه می‌تواند برای خانواده‌ها دشوار باشد، با عضو هیئت‌مدیره اتحادیه صنف لوازم‌التحریر شیراز به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
محمدعلی زعفرانی با اشاره به اینکه قدرت انتخاب در حوزه لوازم‌التحریر بالاست، می‌گوید: در تهیه لوازم‌التحریر به دلیل تنوع بسیار زیاد و تنوع قیمت از پایین تا بالا، والدین نسبت به قدرت خرید خود می‌توانند اقدام به خرید مایحتاج تحصیل فرزندان خود کنند.
او ادامه می‌دهد: در مقایسه با خرید کیف و کفش، خرید لوازم‌التحریر بسیار ارزان‌تر است و نمی‌تواند عاملی باشد برای اینکه دانش‌آموزی از کسب علم جا بماند. قیمت یک مداد خوب از 4هزار تومان شروع می‌شود و یک دفتر 40 برگ معمولی و ساده را هم می‌توان با 12هزار تومان تهیه کرد. قیمت یک پاک‌کن حداقل 5هزار تومان است، اما خب تنوع زیاد بوده و پاک‌کن برقی 70هزار تومانی هم داریم. تهیه یک پک برای مدرسه رفتن از 100هزار تومان تا یک‌میلیون تومان ممکن است و بسته به جیب مشتری می‌تواند تهیه شود.
زعفرانی تأکید می‌کند: در سایر کالاهای مورد نیاز دانش آموزان چنین تنوع قیمتی وجود ندارد و در مقایسه با هزینه‌هایی همچون شهریه، سرویس مدرسه و...، قیمت لوازم‌التحریر آن‌چنان موجب فشار آوردن به خانواده‌ها محسوب نمی‌شود.
وی با اشاره به اینکه اجناس لوازم‌التحریر ما عموماً 70 درصد تولید داخلی هستند، اظهار می‌کند: همین امر موجب شده تا قیمت‌های مناسب و پایین هم برای عرضه به مشتریان وجود داشته باشد.
زعفرانی در پاسخ به سؤال خبرنگار ما در این خصوص که آیا با گذشت 2 ماه از شروع سال تحصیلی قیمت لوازم‌التحریر افزایش داشته یا نه، می‌گوید: البته تقاضا نسبت به شهریورماه کم شده و قیمت برخی اقلام مانند کاغذ A4 پایین هم آمده، اما در مجموع به دلیل کاهش تقاضا، افزایش قیمتی در لوازم‌التحریر تاکنون نداشته‌ایم.