شیرازنوین- سید محی الدین حسینی ارسنجانی

Arsanjani.moiin@gmail.com

خوردن صبحانه آثار و برکات مفیدی در یادگیری دانش آموزان دارد. نخوردن صبحانه اثرات منفی بر یادگیری دانش آموزان برجای می‌گذارد و در نتیجه بر اثر مختل شدن فعالیت طبیعی مغز، یادگیری و تمرکز حواس کاهش می‌یابد. با حذف صبحانه وعده‌های غذایی مواد مغذی که در این وعده دریافت می‌شود، در وعده‌های دیگر جایگزین نخواهد شد و فرد را دچار کمبود کالری، ویتامین‌ها و املاح می‌کند. کمبودهای تغذیه‌ای در سنین کودکی از جمله کمبود ریز مغذی‌ها مانند آهن و روی می‌تواند منجر به کاهش قدرت قدرت یادگیری و افت تحصیلی در دانش‌آموزان شود. دانش آموزان در سنین رشد هستند و به همین دلیل برنامه غذایی روزانه آن‌ها باید به گونه‌ای تنظیم شود که مواد مغذی مورد نیاز برای رشد جسمی و کارایی ذهنی تأمین گردد. بنابراین مدیریت زمان و تغذیه‌ای یک دانش آموز به ویژه در مقاطع پایین‌تر در وهله‌ اول وظیفه‌ مادر است؛ والدین باید توجه داشته باشند که شام بچه‌ها را زودتر بدهند. در بسیاری از مواقع مادر اصرار دارد کودک شام را در کنار پدر میل کند و زمانی این اتفاق می‌افتد که دیگر خیلی دیر است و خانواده ساعت 10 یا 11 شب شام صرف می‌کنند! کودکی که غذای مفصلی خورده و دیر می‌خوابد، صبح که بیدار می‌شود سیر است و صبحانه نمی‌خورد.
مادر باید در ساعات اولیه شب، کنار بچه‌ها شام بخورد تا کودک یاد بگیرد باید یک زمان و روند مشخصی برای غذا خوردن داشته باشد. زود شام خوردن باعث می‌گردد کودک زودتر به خواب رود و صبح‌ها هم کمی زودتر بیدار شود، در نتیجه حوصله و وقت بیشتری برای صرف صبحانه داشته باشد. کودکی که صبحانه نخورده به مدرسه می‌رود، همان ساعات اولیه صبح به میزان قابل توجهی دچار افت قند خون می‌شود. با توجه به اینکه بیشترین زمان فعالیت ذهنی دانش‌آموزان و یادگیری مطالب درسی صبح است، نخوردن صبحانه سبب کاهش توان ذهنی شده، میزان یادگیری آن‌ها را به ویژه در درس‌هایی که به تفکر نیاز دارند، کاهش می‌‌دهد. کودکانی که صبحانه می‌خورند، حدود 20 تا 25درصد انرژی روزانه خود را از طریق صبحانه تأمین می‌کنند؛ آنان در انجام تکالیف ریاضی کارایی بیشتری دارند و قدرت خلاقیت و ابتکارشان افزایش می‌یابد. چنین دانش‌آموزانی هیچ گاه دچار افت تحصیلی نمی‌شوند. در تنوع در مواد صبحانه سبب جلب کودک به مصرف صبحانه می‌شود و این روش در سنین بالاتر هم رغبت افراد را به صرف صبحانه افزایش می‌دهد. نان به عنوان منبع تأمین انرژی، عدسی، پنیر یا تخم مرغ به عنوان یک منبع پروتئین و شیر برای تأمین پروتئین، کلسیم، فسفر و بعضی از انواع ویتامین‌های گروه B و ویتامین A است که در وعده صبحانه دانش آموزان، باید گنجانیده شود.
یک واحد پروتئین، در وعده غذایی صبحانه به منظور تأمین سوخت مورد نیاز بدن تأمین می‌گردد که منبع پروتئین عمدتاً در گروه لبنیات وجود دارد. پنیر، پروتئین مرغوب و با مقدار مناسب دارد. با این که تخم مرغ حاوی کلسترول است اما مواد مغذی فراوانی در آن مانند ویتامین ب، فسفر، گوگرد و... نیز وجود دارد. مصرف کره نیز به شرط رعایت تعادل و نداشتن اضافه وزن مانعی ندارد. کره همراه مربا، عسل و خرما بخشی از انرژی مورد نیاز روزانه را تأمین می‌نماید؛ کره منبع خوبی از ویتامین‌های محلول در چربی مانند ویتامین A و D است. کره بادام زمینی نیز از نظر میزان پروتئین و کالری غنی است. استفاده از انواع آب میوه طبیعی در کنار این موارد می‌تواند به تغییر ذائقه در زمان صرف غذا و افزایش تمایل به صرف صبحانه کمک کند. در نتیجه یک صبحانه کامل می‌تواند شامل نان یا غلات آماده صبحانه، یک لیوان شیر، تکه کوچکی پنیر یا کمی کره و یک قاشق کوچک مربا یا عسل و یک فنجان چای باشد. درنهایت خانواده‌ها باید این نکات را رعایت کنند:
- صبحانه را برای کودک جذاب نمایید؛ سعی کنید او را زودتر از خواب بیدار سازید تا زمان کافی برای خوردن صبحانه داشته باشد. کودکان از اینکه لیوان و فنجان مخصوص خود را داشته باشند، خوشحال می‌شوند. آن‌ها از این که نان تزئین شده‌ای را با مقداری پنیر می‌خورند، لذت می‌برند.
- به کودک اجازه دهید در برنامه ریزی صبحانه کمکتان کند؛ اگر به او اجازه دهید که در تنظیم برنامه هفتگی صبحانه کمک کند و در خریدن لوازم صبحانه شما را همراهی نماید، با علاقه بیشتری سر میز حاضر می‌شود. در نوع غذاها تنوع داشته باشید و هرچند وقت یک بار خوردنی‌های جدیدی را به برنامه صبحانه اضافه کنید.
- هنگام صرف صبحانه با کودک همراه باشید؛ حتی کودکان بزرگتر نیز دوست دارند همراهی داشته باشند. اگر درآن لحظه اشتهای خوردن صبحانه را ندارید لااقل هنگامی که کودک صبحانه می‌خورد کنار او سر سفره بنشینید. حضور خانواده در کنار کودک به هنگام صرف غذا عامل مهمی برای راغب شدن وی به صرف غذاست. تجربه ثابت کرده جمع خانوادگی و احساس آرامش حاصل از قرار گرفتن در کنار خانواده می‌تواند فاکتور مهمی برای برگشتن علاقه و انگیزه کودک به خوردن صبحانه شود. در نتیجه محیط اجتماعی تأثیر بسزایی در میزان اشتهای کودکان دارد.